اردستان در ۱۱۸ کیلومتری شمال شرقی اصفهان طی سال‌های اخیر دچار خشکسالی و کمبود آب شده و به همین دلیل نتایج مطالعه‌ها در زمینه خشکسالی ۱۰ سال اخیر شهرستان نشان داد خشکسالی در مقیاس منطقه‌ای به طور متوسط بیش از ۶۰ درصد منطقه را فرا می‌گیرد.

این مطالعه‌ها همچنین نشان داد دهک‌های بارش که وضعیت خشکسالی را نشان می‌دهند فقط با طول جغرافیایی رابطه دارد، به عبارت دیگر خشکسالی با افزایش طول جغرافیایی و حرکت به سمت شرق با تناوب و شدت بیشتر رخ می‌دهد.

تبعات خشکسالی در اردستان

فرماندار اردستان با اشاره به کاهش قابل توجه باران در ۱۰ سال گذشته، از درگیرشدن ۵۶ درصد مساحت این شهرستان با خشکسالی شدید خبر داد و گفت: یکی از مسایلی که در دوران خشکسالی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد برداشت زیاد آب از سفره های زیرزمینی است.

حمیدرضا تاملی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: یکی از حادثه‌هایی که براثر برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی اتفاق می‌افتد فرونشست‌های زمین است که با توجه به نزدیکی دشت‌ها به روستاها و شهرها، تهدیدی جدی برای ساختمان‌ها محسوب می‌شود.

وی تصریح کرد: با توجه به قرار گرفتن اردستان در بخش شمالی منطقه کویری که در آن به طور عمده کشاورزی انجام می‌شود، متخصصان مربوطه باید هر چه سریعتر نسبت به جلوگیری از وضعیت موجود اقدام کنند.

فرماندار اردستان اظهار داشت: کار گروه ملی سازگاری با کم آبی کشور در اسفند سال گذشته برنامه مربوط به مقوله کم آبی استان اصفهان را مصوب و به استان ابلاغ کرد.

وی بابیان اینکه این برنامه در ۲ مرحله پیش بینی شده است، اضافه کرد: مرحله نخست آن‌ از سال ۱۳۹۹ آغاز شده و تا ۱۴۰۴ ادامه دارد و مرحله دوم تا سال ۱۴۱۰ ادامه خواهد داشت که با اجرای این برنامه‌ها وضعیت بحرانی محدوده مطالعاتی اردستان باید به شرایط پایدار برسد و از وضعیت بحرانی خارج شود.

تاملی ادامه داد: در این برنامه ۴۱ محدوده در استان اصفهان مشخص شده که‌ یکی از آن‌ها دشت اردستان است که در قالب این ۲ برنامه مقدار متر مکعب آبی که باید صرفه‌جویی شود مشخص شده است.

به گفته وی، در بین این محدودیت‌ها اردستان پس از نجف آباد و گلپایگان رتبه سوم را به خود اختصاص داده و بیشترین صرفه جویی در مصرف آب را باید داشته باشد تا دشت آن به تعادل برسد.

وی مقدار صرفه جویی را در مرحله نخست طی پنج سال افزون بر ۴۱ و ۹۷ صدم میلیون متر مکعب و مرحله دوم را ۲۷ و ۴۳ صدم میلیون مترمکعب اعلام کرد و افزود: اداره منابع آب باید به جد پیگیر اجرایی شدن این موضوع باشد و اداره‌های آب و فاضلاب، جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها راه‌های صرفه‌جویی را با همکاری اداره منابع آب مشخص کنند.

فرماندار اردستان با بیان اینکه ۹۵ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، تاکید کرد: با استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری و تغییر الگوی کشت باید مصرف آب کاهش یابد، بحث آبخیزداری در منابع طبیعی پیگیری و اجرا شود و سهم آب صنعت که اکنون ۲ درصد است افزایش یابد تا شهرستان از جمعیت تخلیه نشود و فعالیت سرمایه‌گذاران در پیچ و خم اداری معطل نماند.

تشدید شرایط خشکسالی در چند ماه آینده

رییس اداره هواشناسی اردستان نیز با بیان اینکه در سال آبی ۱۳۹۹ -۱۴۰۰میزان بارندگی شهرستان۷۵ میلیمتربوده افزود: شرایط خشکسالی در چند ماه آینده بسیار شدید خواهد بود.

جواد رمضانپور افزود: کاهش قابل توجه باران در سال زراعی جاری باعث شده اردستان در شرایط خشکسالی نسبتا شدید قرار گیرد، به طوری که شهر اردستان درگیر خشکسالی ۱۰۰ درصدی شده است.

وی ادامه داد: اکنون شاهد کاهش ۲۹ درصدی بارندگی بلندمدت در اردستان هستیم، از سویی با بررسی نقشه‌های وضعیت بارندگی نشان می‌دهد در مهر و آبان بارش نداریم اما از نیمه آذر بارش‌ها آغاز می شود و وضعیت بهتر خواهد شد و تا پایان سال به حد متوسط تا فرامتوسط می رسد، اما هر تغییری در مقدار بارش‌ها نمی تواند کاهش بارندگی‌های سال زراعی را جبران کند.

به گفته وی، با توجه به شرایط دمایی که بالاتر از متوسط است، امسال سال سختی در بخش آب کشاورزی و شهری داریم و لازم است تأمین آب از منابع مختلف مدیریت شود تا دچار مشکل نشویم.

خشکی فصلی بیش از ۲۰۰ قنات در اردستان

سرپرست جهاد کشاورزی شهرستان اردستان گفت: با توجه به کاهش بی‌سابقه بارش باران و خشکسالی های اخیر بیش از ۲۰۰ قنات در شهرستان اردستان دچار خشکی فصلی شدند.

اسحاق شفیعی با بیان اینکه یک گروه کشاورزی در یک سال زراعی سه هزار ساعت‌ سهمیه و مجوز برداشت آب دارد، افزود: یکی از مشکلات بخش کشاورزی این است که برخی کشاورزان‌ پیشرو هستند و در زمان‌های مختلف اقدام‌ به کشت کرده، برداشت آب بیشتری دارند که نباید این موضوع به یک رویه تبدیل شود.

وی با اشاره به اینکه افرادی هم هستند که سهیمه را مراعات می کنند، تصریح کرد: این افراد باید مورد تشویق قرار گیرند، نباید دوگانگی باشد و بر مبنای احساس هرکس تقاضای آب بیشتر کرد به او سهمیه بیشتر داد و آبخوان را تخلیه کرد.

سرپرست جهاد کشاورزی اردستان با اشاره به وضعیت بارش‌ها و خشکسالی یک سال گذشته اظهار داشت: با توجه به کاهش بی‌سابقه بارش باران و خشکسالی‌های اخیر بیش از ۲۰۰ قنات از مجموع ۴۷۳ رشته قنات شهرستان دچار خشکی فصلی شده است. 

شفیعی افزود: قنات‌ها در اردستان یکی از مهمترین منابع تأمین آب بخش کشاورزی و دامداری به شمار می‌روند که اکنون به دلیل کاهش بارش‌ها در حال خشک شدن هستند و نگرانی فعالان این بخش رو به افزایش است.

وی با بیان اینکه از طریق استان اصفهان ۷۰۰ میلیون تومان برای مرمت قنات ها اختصاص یافت، ادامه داد: با سفر سال گذشته نوبخت معاون رییس‌جمهوری وقت به اردستان، هفت میلیارد تومان برای مرمت و احیای قنوات شهرستان اختصاص داده شد و با تخصیص این اعتبار که‌ نیمی از آن اوراق مشارکت بود افزون بر ۱۵۰ رشته قنات ایمن‌سازی و قسمت‌هایی که سیل گیر بوده است بازسازی و مرمت شد.

بی‌آبی و کم‌آبی قنات‌ها در مواجهه با خشکسالی‌

همچنین رییس اداره منابع آب اردستان گفت: خشکسالی‌های پی درپی و برداشت بی رویه آب در چند سال گذشته موجب شده تا علاوه بر کم آب و یا خشک شدن تعدادی از قنات‌ها شاهد فرسایش خاک و ایجاد فرو چاله‌هایی در دشت‌ها باشیم.

بهنام هوایی افزود: با وجود اتفاق‌های ناگوار رخ داده و ایجاد فرو چاله‌هایی در دشت که موجب شکاف‌های عمیق در زمین شده است، اما در مناطق کویری همچنان به کاشت محصولاتی مبادرت می‌کنند که به آب زیاد نیاز دارد.

وی ادامه داد: تا کنون در اردستان ۶۱ حلقه چاه غیرمجاز مسدود و بر روی ۲۲۰ حلقه چاه کشاورزی کنتور هوشمند نصب شده و این مهم ادامه دارد.

رییس اداره منابع آب اردستان اظهار داشت: ایجاد کانون‌های گرد و غبار و تخریب زمین‌ها از جمله آثار خشکسالی و کم آبی است که این شهرستان در سال مرتب با آن درگیر است و نیاز به بیابان‌زدایی دارد و برای جلوگیری از این معضل در بخش‌های آبخیزداری باید اقدام به کاشت درخت شود.

به گفته وی، اردستان ۴۷۳ رشته قنات، ۴۴۴ چاه مجاز و ۲۵ هزار و ۷۶۱ هکتار زمین کشاورزی و باغی دارد.

شهرستان اردستان با افزون بر ۴۳ هزار نفر جمعیت در ۱۱۸ کیلومتری شمال شرقی اصفهان واقع شده است.